Polacy są coraz bardziej świadomymi konsumentami. Ponad połowa z nas (57%) deklaruje, że stara się unikać produktów szkodzących środowisku. Podobny odsetek (58%) dostrzega zbytnią konsumpcję współczesnego społeczeństwa. 59% badanych chętniej wybiera produkty krajowe niż z importu. W porównaniu z trzema europejskimi krajami – nasze postawy są bardziej świadome niż postawy Czechów, jednak mniej świadome niż Włochów i Niemców – wynika z badania zrealizowanego przez ARC Rynek i Opinia dla Szkoły Głównej Handlowej, Katedry Badań Zachowań Konsumentów.
Pandemia zmienia postawy konsumenckie. Ryzyko związane z pogorszeniem sytuacji gospodarczej w kraju jak i osobistej sytuacji badanych powoduje, że myślimy o aspektach, które wcześniej nie wydawały nam się kluczowe i decydujące. W większym stopniu zwracamy uwagę na to, czy kupując dany produkt wspieramy rodzimą gospodarkę, czy dany produkt nie szkodzi środowisku i czy na pewno służy nam i naszemu zdrowiu.
Spośród czterech badanych krajów europejskich największy patriotyzm konsumencki deklarują Włosi – niemal trzy czwarte z nich woli produkty krajowe niż z importu. Wyniki w pozostałych krajach są bardzo zbliżone – w Polsce 59% respondentów deklaruje wybór polskiego produktu.
Patriotyzm konsumencki
Źródło: Badanie „Społeczna odpowiedzialność konsumenta w dobie pandemii w Polsce i wybranych krajach UE. Implikacje dla biznesu”, zrealizowane przez ARC Rynek i Opinia dla Szkoły Głównej Handlowej, Katedry Badań Zachowań Konsumentów, październik 2020.
Analizując postawy proekologiczne wyraźnie widać, że są one również najbliższe Włochom, chociaż w pozostałych badanych krajach odsetek osób deklarujących troskę o środowisko w swoich codziennych wyborach również jest wysoki.
W Polsce najwyższy odsetek badanych (57%) przyznaje, że stara się unikać produktów, które szkodzą środowisku. Połowa z nas jest wyczulona na niewłaściwe traktowanie pracowników przez firmę i jest gotowa, przynajmniej na poziomie deklaracji, nie wybierać produktów takiej firmy. Niemal połowa badanych (44%) zwraca uwagę na to, czy opakowanie produktu daje się zrecyklingować. Co trzeci Polak (35%) przyznaje, że bardziej niż dotychczas zwraca uwagę na to, czy produkty kosmetyczne były testowane na zwierzętach.
Postawy konsumenckie/ ekologia
Źródło: Badanie „Społeczna odpowiedzialność konsumenta w dobie pandemii w Polsce i wybranych krajach UE. Implikacje dla biznesu”, zrealizowane przez ARC Rynek i Opinia dla Szkoły Głównej Handlowej, Katedry Badań Zachowań Konsumentów, październik 2020.
Ponad połowa Polaków (58%) dostrzega nadmierny konsumpcjonizm, podobny odsetek twierdzi, że jest bardziej krytyczny w stosunku do reklam i promocji (57%) i niemal połowa – do reklam rozbudzających nowe potrzeby (48%). W większym stopniu interesuje nas skład produktów oraz to, ile wody, gazu czy energii zużywamy.
Badani przyznają też, że bardziej niż do tej pory interesują się prawami konsumenckimi, częściej czytają skład produktów oraz zwracają uwagę personelowi, jeżeli produkty na półkach są przeterminowane.
Postawy konsumenckie/ świadomość
Źródło: Badanie „Społeczna odpowiedzialność konsumenta w dobie pandemii w Polsce i wybranych krajach UE. Implikacje dla biznesu”, zrealizowane przez ARC Rynek i Opinia dla Szkoły Głównej Handlowej, Katedry Badań Zachowań Konsumentów, październik 2020.
Niezbywalnym prawem konsumenta jest prawo do wyboru i zaspokajania potrzeb, a świadome korzystanie z tego prawa wiąże się z odpowiedzialnością za podejmowane decyzje nabywcze. Badania przeprowadzone wśród 4 krajów pokazały zróżnicowane postawy wobec społecznej odpowiedzialności konsumenta, której elementami powinna być świadomość, solidarność, etyka, odpowiedzialność. Wiele z postaw Włochów mogłoby być wzorcami dla konsumentów innych krajów. Należy pamiętać, że wybory konsumenckie mają dużą siłę sprawczą. Wydaje się, że w okresie pandemii COVID-19 stajemy się bardziej refleksyjni i odpowiedzialni za nasze zachowania konsumenckie. Za Kierkegaardem można powiedzieć: „Człowiek, który wybrał etycznie, przyjął w sposób istotny odpowiedzialność za wszystko, co go dotyczy. Człowiek żyjący etycznie staje się odpowiedzialnym za porządek rzeczy, w którym żyje. Człowiek taki przejmuje za wszystko odpowiedzialność”. To, co możemy zaobserwować w okresie pandemii, to spowalnianie tempa życia. Naturalnie na tle wyników badania rodzi się zasadne pytanie, czy pandemia zmieni trwale nasze zachowania, osłabi konsumpcjonizm a wzmocni racjonalność zachowań? Wyniki badań wskazują na zmianę zachowań konsumentów w kierunku społecznie odpowiedzialnych. Istotne jest jednak pytanie, czy te deklaracje zapiszą się trwale w naszych postawach, czy po pandemii ludzie wrócą do dawnego stylu życia i zachowań konsumenckich. – komentuje Prof. dr hab. Anna Dąbrowska, Kierownik Katedry Badań Zachowań Konsumentów, kierownik badania kierownik badania.
Wyniki zrealizowanego badania pokazują, że polscy konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na takie tematy jak ekologia, nadmierny konsumpcjonizm czy prawa konsumenckie. To oznacza, że ta kropla drążąca od wielu lat skałę okazała się efektywna. Czy to się przekłada na zachowania konsumenckie? U części konsumentów na pewno, jednak zmiana zachowań to proces długotrwały i od momentu uświadomienia sobie pewnych tematów do momentu wprowadzenia ich na stałe w życie musi minąć trochę czasu. Dlatego nie spodziewałbym się, że z dnia na dzień polscy konsumenci będą masowo dokonywać rozsądnych zakupów z troską o planetę, ale w przeciągu najbliższych lat odsetek osób realnie wprowadzających w życie nowe zasady będzie systematycznie rósł – komentuje dr nauk społecznych Adam Czarnecki z ARC Rynek i Opinia.
Informacja o badaniu
Badanie „Społeczna odpowiedzialność konsumenta w dobie pandemii w Polsce i wybranych krajach UE. Implikacje dla biznesu” zostało zrealizowane przez ARC Rynek i Opinia dla Szkoły Głównej Handlowej, Katedry Badań Zachowań Konsumentów w październiku 2020 r. Badanie zrealizowano metodą CAWI – ankiety online zrealizowane na epanel.pl (N=1001). Próba reprezentatywna pod względem płci, wieku, wielkości miejscowości zamieszkania, wykształcenia oraz regionu GUS próba populacji Polaków w wieku 18-65 lat.
ARC Rynek i Opinia już od blisko 30 lat przeprowadza badania marketingowe oraz sondaże opinii publicznej i ma stałe miejsce wśród najlepszych instytutów badawczych w Polsce. Dzięki przynależności do największej międzynarodowej sieci zrzeszającej niezależne agencje badawcze – IriS – realizuje projekty badawcze w Europie i na świecie. Instytut ARC Rynek i Opinia posiada certyfikat jakości pracy ankieterów PKJPA, a wszystkie badania są realizowane w zgodzie ze standardami ESOMAR-u. https://www.arc.com.pl